سعودیها جزو فعالترین افراد در شبکههای احتماعی هستند. از اسنپچت گرفته تا اینستاگرام این روزها همگی پر از تصاویر افرادی است که در کنار کعبه یا در شهر مکه از خود سلفی گرفتهاند. این تب تا جایی پیش رفته که بلومبرگ از آن به عنوان تحولی در حج یاد کرده است. همزمان با کاهش قیمت نفت، درآمدهای دولت سعودی نیز کاهش پیدا کرد. از آن زمان تاکنون حج سالانه به مهمترین منبع درآمد آنها تبدیل شده است.
هفتهنامه صدا در ادامه نوشت: «هر چند که کاملا کوتاه مدت است، هر سال چند میلیون نفری از حجاج برای زیارت خانه خدا به عربستان سعودی سفر میکنند و به همین راحتی درآمد کلانی را روانه جیب سعودیها میکنند. طبق آمار بلومبرگ حدود یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون مسلمان در جهان وجود دارند که هر سال چند میلیون نفر از این تعداد هزینهای را صرف زیارت کعبه میکنند. به این ترتیب حج برای دولت عربستان سعودی به منزله تنفسی در میانه روند نزولی قیمت نفت است. البته دولت این کشور از زمان سقوط قیمت نفت با هر چالشی دست و پنجه نرم کرده تا تنوع بخشی را به اقتصاد نقتی خود وارد کند.
ریاض در سال ۲۰۱۵ با کسری بودجه ۹۸ میلیارد دلاری مواجه شد که رکوردی در تاریخ اقتصاد این کشور به شمار میآید. این رقم در میان کشورهای گروه ۲۰ کلانترین رقم بود. درآمدها در آن سال ۲۳ درصد کاهش یافته بود و قیمت نفت نیز به حداقل رسیده بود. بسیاری تصور میکنند که گردشگری میتواند یکی از راههای نجات سعودیها باشد اما بررسیهای صدا نشان میدهد جدا از حج، صنعت گردشگری در عربستان بسیار کوچک است.
بر اساس مطالعات موسسه مککنزی حدود ۸۸۳ هزار نفر در صنعت گردشگری کار میکنند که برابر با ۸ درصد از نیروی کار عربستان سعودی است. اما اگر عربستان سعودی به اهداف خود در زمینه حج دست پیدا کند، این رقم افزایش خواهد یافت. عربستان سعودی باید طبق برنامهریزیهای خود تا سال ۲۰۳۰ حدود ۳۰ میلیون حاجی داشته باشد. این در حالی است که تعداد حجاج در سال ۲۰۱۵ تنها ۸ میلیون نفر بوده است.
اگر همه چیز طبق برنامه پیش برود، حج میتواند تسکینی برای درد نفتی عربستان سعودی باشد. بر اساس گزارشهای اکونومیک کلندر، درآمدی که در حال حاضر از طریق توریسم عاید عربستان سعودی میشود، جنبه کوتاهمدت دارد و برای درازمدت شدن آن نیاز برنامهریزیها و سرمایهگذاریهای بسیاری است.
پول ایرانی به جیب سعودی نرفت
سال گذشته ۲ هزار و ۴۳۱ نفر جان خود را در فاجعه منا از دست دادند. درآمد عربستان سعودی از حج با ضربه سنگینی مواجه شده است. بر اساس گزارشهای پایگاه خبری اتاق ایران امسال زائران کمتری به عربستان سعودی رفتهاند و در نتیجه پول کمتری نیز روانه این کشور شده است. طبق آمار رویترز امسال یک میلیون و ۸۶۰ هزار میلیون زائر در مراسم حج شرکت کردهاند که یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر آنها از خارج از عربستان آمدهاند. سال گذشته اوج تعداد زائران به ۳ میلیون نفر رسیده بود. حدود ۶۰۰ هزار ایرانی که قرار بود در میان این حجاج باشند، به دلیل عدم تامین امنیت جانی از سوی دولت عربستان سعودی به مراسم امسال نرفتند. ایران، عربستان را به خاطر ضعف امنیت در سال گذشته سرزنش میکند.
مروان عباس شعبان – رئیس کمیته پادشاهی در امور حج و عمره سعودی – اعلام کرده که تعداد زائران خارجی ۱۰ درصد کاهش یافته و تعداد زائران داخلی نیز نصف شده است. به این ترتیب، تجارت مربوط به حج نیز به نصف کاهش یافته است. در شرایطی که اقتصاد سعودی از کاهش قیمت نفت رنج میبرد، این مسئله درد مضاعف شده است.
اسامه بن فاضل، شهردار مکه گفته است که مسائل فعلی در زمینه توریسم بر بخشهای مختلف اقتصاد اثرگذار است اما بخش خصوصی همیشه به دنبال نور انتهای تونل و فرصتهای سرمایهگذاری است و به گفته او بازسازی کعبه و هتلهای اطراف آن که باعث شده منطقه به فضای درهمی برای جرثقیلها تغییر شکل دهد، آینده تجارت در این منطقه را پیش میبرد.
نگاهی به برخی آمارها از اقتصاد حج
۸ درصد از نیروی کار عربستان در صنعت توریسم مشغول به کار است.
۸۸۳ هزار نفر در صنعت توریسم عربستان سعودی کار میکنند.
۶۰ درصد از کل نیروی کار سعودی خارجی هستند.
۸ میلیون نفر تعداد کسانی که در سال ۲۰۱۵ به حج رفتهاند.
۳۰ میلیون نفر تعداد کسانی که قرار است تا سال ۲۰۵۰ به حج بروند.
۱۰ درصد از تعداد کل حجاج خارجی امسال کاهش یافته است.
۳.۷ میلیون نفر، پیشبینی تعداد زائران فصل حج در سال ۲۰۲۰
۶.۷ میلیون نفر، پیشبینی تعداد زائران فصل حج در سال ۲۰۴۷
۵۰ درصد افت درآمد عربستان سعودی از حج
۳ میلیون نفر، بیشترین تعداد حجاج در فصل حج در سالهای گذشته